Σαδομαζοχιστικός χαρακτήρας και εξουσία

« Στην αυταρχικη κοινωνια ο σαδομαζοχιστικος χαρακτηρας (…) θεοποιει το παρελθον: ολα πρεπει να μεινουν για παντα οπως ηταν• το να θελει κανεις κατι που ως τωρα δεν υπηρξε, ειναι εγκλημα και τρελλα.(…) Μπορει υπο ορισμενες συνθηκες να στασιασει κατα της κρατουσας εξουσιας, κατα κανονα ομως για να υποταχθει σε μια νεα αυθεντια.(…)

Για το αυταρχικομαζοχιστικο χαρακτηρα, δραση σημαινει αγωνας για το καλυτερο δυνατο, απο θεση υποταγης κατω απο τα ιστορικα και μοιραια δεδομενα, και στο πλαισιο των εντολων μιας ανωτερης δυναμης.(…) Η δραστηριοτητα ειναι δυνατη στο ονομα του θεου, του παρελθοντος, των φυσικων νομων, [των νομων της αγορας], του καθηκοντος, οχι στο ονομα του ακομη αγεννητου, του μελλοντικου, του ακομη αδυναμου, ή απλως της ευτυχιας.(…) Ειναι δειλος εκει οπου θα’πρεπε να αγωνιστει για το μελλον αντι για το παρελθον, για το ακομα αδημιουργητο αντι για το κατεστημενο, για τους αδυναμους αντι για τους ισχυρους.(…) Βιωνει ως μοιρα οτι πρεπει να γινονται πολεμοι, το οτι οι πολλοι πρεπει να κυβερνωνται απο τους λιγους, και οτι τα παθη και ο πονος σ’αυτο τον κοσμο δε θα μειωθουν ποτε ουσιαστικα.(…) Εξαρταται απολυτα απο την κοινωνικη του θεση, απο αυτο που θεωρει αμεταβλητο.(…)

Οι κορυφαιοι της πυραμιδας δε βιωνουν διαφορετικα τα πραγματα. Η διαφορα βρισκεται μονο στο μεγεθος και στη γενικοτητα αυτου, στο οποιο αισθανεται κανεις υποταγμενος, οχι στο ιδιο το αισθημα απολυτης εξαρτησης απο το ‘πεπρωμενο’.(…)

Η μαζοχιστικη σχεση με τις αυθεντιες δε μετριαζει μονο το φοβο, αλλα προσφερει και αποζημιωση(…) Δε σημαινει μονο την παραιτηση απο την ατομικοτητα, αλλα και τη συμμετοχη σε μια εξουσιαστικη και λαμπρη προσωπικοτητα. Αφοσιωνομενος σ’αυτη, παιρνει κανεις κατι απο την αιγλη και το μεγαλειο της. (…) Αυτο το ναρκισσιστικο υποκαταστατο ικανοποιησης μεσω μαζοχιστικης αφοσιωσης σε μια ανωτερη ισχυρη εξουσια, δεν επιτυγχανεται μονο μεσω της σχεσης με τον εξουσιαστη, αλλα και μεσω της συμμετοχης στην αιγλη του εθνους ή της φυλης.

…Κοινο γνωρισμα καθε μαζοχιστικου σκεπτεσθαι ειναι οτι η ζωη οριζεται απο δυναμεις που βρισκονται εξω απο το ατομο, τη θεληση του και τα συμφεροντα του… Η υποταγη σ’αυτες [τις δυναμεις] ειναι η μεγαλυτερη δυνατη ευτυχια… Αυτη η κοσμοθεωρια δεν αποκλειει δραστηριοτητες και θαρρος… [ομως] η δραστηριοτητα εχει παντα τα σημαδια ροπης προς την υποταγη…

…Ο μαζοχιστικος χαρακτηρας… αγαπα… εκεινα τα δεδομενα που περιοριζουν την ανθρωπινη ζωη και στενευουν την ανθρωπινη ελευθερια… Για το στρατιωτη η θεληση ή το κεφι του ανωτερου του ειναι η μοιρα του, που καθοριζει τη ζωη του… Για τον εμπορο μοιρα ειναι οι οικονομικοι νομοι, στους οποιους παραδιδεται μοιραια. Κριση και ανθιση της οικονομιας γι’αυτον δεν ειναι κοινωνικα φαινομενα, που θα μπορουσαν… να αλλαξουν με ανθρωπινες παρεμβασεις, αλλα εκφραση μιας ανωτερης δυναμης, στην οποια πρεπει να παραδιδεται κανεις…

…Οπου αυτος ο χαρακτηρας μυριζεται εξουσια, αισθανεται αυτοματα και την αναγκη να τη λατρεψει… Και ειναι μαλιστα αδιαφορο, αν προκειται για τη δυναμη ενος ανθρωπου, ενος θεσμου ή μιας κοινωνικα αναγνωρισμενης ιδεας… Πρεπει να πιστευει οτι αγωνιζεται κατ’εντολη μιας εξουσιας, όποιο κι αν ειναι το ονομα της: ιστορια, φυση, [οικονομια], θεος κλπ, ως εκτελεστης- εντολοδοχος… Ο αυταρχικομαζοχιστικος χαρακτηρας αντλει τις δυναμεις του για δραση απο την προσκολληση του σε ανωτερες δυναμεις… ατρωτες και αμεταβλητες… Θαρρος ειναι να υπομενει τους πονους και τις θυσιες που επιβαλλει η μοιρα ή ο αρχηγος ως προσωποποιηση της…

Υποταγη στο πεπρωμενο ειναι ο ηρωισμος του μαζοχιστη, αλλαγη του πεπρωμενου ειναι ο ηρωισμος του επαναστατη…»

Έριχ Φρομ, "Αυθεντία και Οικογένεια", αποσπάσματα