Μελέτη πολιτικών εμπειριών (μέρος τρίτο)

Όπως υπογράμμισε ο ιστορικός Σερζ Μπερστάιν, αν και οι « νεοσοσιαλιστές » εκδιώχθηκαν από την SFIO το 1933 (οι ηγετικές τους μορφές προσχώρησαν αργότερα στο καθεστώς των δωσίλογων του Βισύ [8]), ο φόβος μήπως προσχωρήσουν στον φασισμό οι « ταξικά ξεπεσμένοι », τους οποίους τόσο πολύ περιφρονούσε ο Λεόν Μπλουμ, υποχρέωσε τους Γάλλους κομμουνιστές και σοσιαλιστές να τους θεωρήσουν ως αναγκαίους συμμάχους. Παρ’ όλο που το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCF) εξακολουθούσε να είναι από το 1928 προσκολλημένο στην τακτική « τάξη εναντίον τάξης » (σύμφωνα με την οποία η αστική σοσιαλδημοκρατία αποτελούσε έναν εχθρό ο οποίος έπρεπε να συντριβεί), αναγκάστηκε το 1934 να κάνει στροφή 180 μοιρών μετά από εντολή της Τρίτης Κομμουνιστικής Διεθνούς : « Δίπλα στους προλετάριους, (…) επιθυμούμε να φέρουμε τις μεσαίες τάξεις και να τις αποσπάσουμε από τη δημαγωγία του φασισμού. (…) Οφείλουμε να υποστηρίξουμε κάθε διεκδίκηση των μεσαίων τάξεων από τη στιγμή που αυτή δεν είναι αντίθετη με τα συμφέροντα του προλεταριάτου ». Η πρόταση αφορά κυρίως τους ιδιωτικούς και τους δημόσιους υπαλλήλους, τους μικροκαταστηματάρχες, τους τεχνίτες, τους μικροβιοτέχνες και τους αγρότες.
 Η αλλαγή στάσης καθιστά δυνατή την ενότητα δράσης της SFIO και του ΚΚΓ, δεκατέσσερα χρόνια μετά τη διάσπαση που πραγματοποιήθηκε στο συνέδριο της Τουρ το 1920 [9]. Τον Οκτώβριο του 1934, ο γενικός γραμματέας του ΚΚΓ Μορίς Τορέζ πρότεινε την επέκταση αυτής της αντιφασιστικής συσπείρωσης και σε νέες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις και τη συγκρότηση της « συμμαχίας των μεσαίων τάξεων και της εργατικής τάξης ». Σε αυτή τη συμμαχία καλούνται να συμμετάσχουν το Ριζοσπαστικό Κόμμα, η Επιτροπή Επαγρύπνησης των Αντιφασιστών Διανοούμενων και η Λίγκα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ενώ η SFIO επιθυμεί την κατάρτιση ενός πραγματικού κοινού κυβερνητικού προγράμματος, οι κομμουνιστές επιθυμούν μονάχα τη λαϊκή συσπείρωση στη βάση της κοινωνίας, καθώς φοβούνται ότι υπάρχει ο κίνδυνος ορισμένες από τις προτάσεις τους να τρομάξουν τους συμμάχους τους (δημιουργία δημόσιων γεωργικών οργανισμών, απαίτηση να τεθούν υπό δικαστική μεσεγγύηση οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε αδυναμία πληρωμών ή ακόμα και κοινωνικοποιήσεις επιχειρήσεων).

Γνωρίζουμε τη συνέχεια : το Λαϊκό Μέτωπο υπερισχύει στις εκλογές του 1936. Ακόμα και η δεξιά πτέρυγα του Ριζοσπαστικού Κόμματος τάσσεται υπέρ της συμμετοχής στην κυβέρνηση που σχημάτισε ο Λεόν Μπλουμ, θεωρώντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα ανακόψει την άνοδο της ακροδεξιάς και θα προασπίσει τα συμφέροντα των μεσαίων τάξεων. Ωστόσο, η συμμαχία δεν διήρκεσε πολύ. Οι μεγάλες απεργίες του Ιουνίου του 1936 επιτρέπουν στην εργατική τάξη να αποσπάσει σημαντικά μέτρα (άδεια μετ’ αποδοχών, εβδομαδιαία εργασία 40 ωρών) τα οποία όμως δεν συγκαταλέγονταν στο πρόγραμμα του Λαϊκού Μετώπου. Οι μικρέμποροι και οι μικροβιομήχανοι που ψήφισαν Λαϊκό Μέτωπο ελπίζοντας ότι θα τερματιστεί η οικονομική κρίση καταγγέλλουν τις παραχωρήσεις προς τους απεργούς, υποστηρίζοντας ότι η μείωση του χρόνου εργασίας και οι μισθολογικές αυξήσεις ενδέχεται να πυροδοτήσουν ένα πληθωριστικό κύμα. Στη Γκρενόμπλ, οι έμποροι και οι μικροβιοτέχνες αντέδρασαν με διαδηλώσεις στην εφαρμογή του σαραντάωρου.

Οι κομμουνιστές αντιδρούν και υπενθυμίζουν στον Μπλουμ ότι το Λαϊκό Μέτωπο οφείλει « να υπερασπιστεί τους μικροϊδιοκτήτες απέναντι στις 200 οικογένειες » που νέμονται τον πλούτο της χώρας. Τον κατηγορούν ότι αποδέχεται πολύ πρόθυμα την προλεταριοποίηση των μεσαίων τάξεων. Ενθουσιασμένος από το απεργιακό κίνημα, ο Μαρσό Πιβέρ, ηγέτης της επαναστατικής πτέρυγας της SFIO, είχε αναγγείλει (σε άρθρο του στη « Le Populaire » της 17ης Μαΐου του 1936) ότι τα πάντα ήταν στο εξής εφικτά και ότι η επανάσταση ήταν στην ημερήσια διάταξη. Στις 11 Ιουνίου, ο Τορέζ αντιτείνει ότι « τα πάντα δεν είναι εφικτά σήμερα » καθώς ο πρωταρχικός στόχος εξακολουθεί να είναι η διατήρηση της « συνοχής των μαζών » και η πάση θυσία αποφυγή της « απομόνωσης της εργατικής τάξης » [10].

Το καλοκαίρι του 1936, αρχίζει να αναπτύσσεται μια εσωτερική αντιπολίτευση μέσα στο Λαϊκό Μέτωπο. Στις 23 Ιανουαρίου του 1937, ο Μπλουμ παρατηρεί στη « Le Populaire » : « Ένα τμήμα των μεσαίων τάξεων και της αστικής τάξης ανησυχεί κι αναζητεί στηρίγματα στους αντιδραστικούς κύκλους όταν η προσπάθεια για κοινωνική πρόοδο δίνει την εντύπωση ότι έχει απότομο και μεροληπτικό χαρακτήρα ». Για να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη τους, ο αρχηγός της κυβέρνησης εξαγγέλλει τον Φεβρουάριο μια « ανάπαυλα ». Η ενέργειά του, όπως εξάλλου και η εγκατάλειψη των Ισπανών Δημοκρατικών με την ανακήρυξη της ουδετερότητας της Γαλλίας απέναντι στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, γίνεται αντιληπτή ως οπισθοδρόμηση του κινήματος : οι μέρες του Λαϊκού Μετώπου είναι στο εξής μετρημένες.

---------------------------------------------------------------------

[8] ΣτΜ : Την περίοδο της Κατοχής, ο Ντεά ίδρυσε το διαβόητο φασιστικό κόμμα Εθνικός Λαϊκός Συναγερμός (RNP). Μετά την απελευθέρωση, καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο και πέθανε στην εξορία.

[9] ΣτΜ : Η μέχρι τότε ενιαία SFIO διασπάται σε σοσιαλιστές οπαδούς της Β’ Διεθνούς (οι οποίοι υπό τον Λεόν Μπλουμ διατηρούν τον τίτλο του κόμματος) και σε οπαδούς της Γ’ Διεθνούς που ιδρύουν το ΚΚΓ.

[10] Εκτίμηση της κατάστασης που παρουσίασε ο Maurice Thorez σε συγκέντρωση των κομμουνιστών της περιοχής του Παρισιού στις 11 Ιουνίου του 1936

συνεχίζεται...