Συγγένεια πρώτου βαθμού

Ως λαός, οι Αμερικανοί μπορούν να λογιστούν έντονα θρησκευόμενοι. Υπάρχει όμως ένα ιδιότυπο χαρακτηριστικό στην θρησκευτικότητά τους: η θρησκεία στην Αμερική έχει πλήρως ενταχθεί στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς, τόσο επειδή δεν υπάρχει "κρατικό μονοπώλιο" μίας θρησκείας, όσο και επειδή η απουσία ηγεμονικής θρησκευτικής οργάνωσης έχει ενθαρρύνει επί μακρόν την ανάπτυξη κάθε εφικτής παραφυάδας που αντλεί έμπνευση από το παγκόσμιο θρησκευτικό σύστημα.

Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία προϋποθέσεων μιας θρησκευτικότητας custom made στις απαιτήσεις του θρησκευόμενου πελάτη: Είσαι ας πούμε ευαγγελιστής, αλλά πιστεύεις και στους εξωγήινους. Κανένα πρόβλημα. Αργά ή γρήγορα, αν υπάρχουν αρκετοί σαν εσένα, θα δημιουργηθεί ένα παρακλάδι του Ευαγγελισμού που να εντάσσει την πίστη στους εξωγήινους στο δογματικό του πλαίσιο. Ή είσαι μεν Χριστιανός, αλλά θέλεις πολυγαμία. Κανένα πρόβλημα και πάλι. Αργά ή γρήγορα, αν υπάρχουν αρκετοί ακόμα σαν εσένα, θα εμφανιστεί μια εκδοχή Χριστιανισμού που να αποδέχεται την πολυγαμία. Ή την οπλοφορία. Ή την απέχθεια για την τεχνολογία. Ή την λατρεία του Έλβις. Ή την χορτοφαγία. Ή την συνύπαρξη με το Ισλάμ. Ή με τον βουδισμό. Γενικώς, παραγγέλνεις τη θρησκεία σου στα μέτρα σου και σου έρχεται με όλες τις προδιαγραφές που θέλεις. Οι Ευρωπαίοι βρίσκουν αυτό το φαινόμενο σκανδαλιστικό και μάλλον παρακμιακό, και το αποδίδουν στον ανεξέλεγκτο ατομικισμό της αμερικάνικης κουλτούρας. Ανάμεσα με τους Ευρωπαίους που γελούν με την ανοησία των Αμερικάνων που έχουν κάνει τη θρησκεία φαστ φουντ (Έναν Έλβις, έναν Ιησού, τον Κθουλ και την Ζίνα θα πάρω σε θρησκεία, για το σπίτι παρακαλώ) είναι βέβαια και οι Έλληνες, Χριστιανοί Ορθόδοξοι στη μεγάλη τους πλειοψηφία, και με παραδοσιακή καχυποψία απέναντι στις ακρότητες του αμερικάνικου ατομικισμού.

Στην Ελλάδα όμως, αυτό που είναι αξιογέλαστο να κάνεις με την θρησκεία, είναι πάρα πολύ αποδεκτό να το κάνεις με την πολιτική, και δη με την αριστερή πολιτική. Είσαι ας πούμε λάτρης του Χάγιεκ, αλλά γουστάρεις και Μαρξ. Κανένα πρόβλημα, φτιάχνεις ένα υβρίδιο που λέγεται Μάρξεκ, και ιδρύεις σε παγκόσμια πρώτη τον Μαρξεκισμό, ο οποίος πιστεύει ταυτόχρονα στην ταξική πάλη, την ελεύθερη αγορά, τον κομμουνισμό και το επιχειρησιακό δαιμόνιο. Ή είσαι μεν αναρχικός, αλλά είσαι και Ορθόδοξος Χριστιανός. Και για σένα υπάρχει λύση, και λέγεται Ορθόδοξος Χριστιανικός Αναρχισμός, που έχει και ένα παρελθόν σε κάτι ωραίους τύπους σαν τον Τολστόι. Γουστάρεις λίγο την εθνικιστική δεξιά, αλλά σου αρέσουν και οι μπολσεβίκοι. Κανένα πρόβλημα, δημιουργείς μια τάση που να λέγεται πατριωτική αριστερά, ή στο πιο εξτρίμ, εθνικός μπολσεβικισμός, και προσεύχεσαι κάθε μέρα στα εικονίσματα του Άρη Βελουχιώτη και του Θεόδωρου Κολωκοτρώνη, με σάουντρακ ομιλίες του Ζουράρι. Σου αρέσει η αριστερά, αλλά χωρίς τον Μαρξ, τον Λένιν, τον Μάο και τους κομμουνιστές ευρύτερα. Μια χαρά. Φτιάχνεις κάτι που λέγεται "ανανεωτική αριστερά", και του οποίου ο δογματικός πυρήνας είναι η μουσική lounge. Γιατί; Λογαριασμό θα δώσεις;

Βέβαια, στην αμερικανική περίπτωση, κάθε νέα θρησκεία χρειάζεται εκ των υστέρων να εγγυηθεί την δογματική της νομιμοποίηση. Αυτό γίνεται με cut and paste διαφορετικών και ανομοιογενών θρησκευτικών κειμένων (Βίβλος και Βέδες, Βέδες, Ουπανισάδες και Κοράνι, Κοράνι και αυτοβιογραφία του Έλβις), με την απαλοιφή αποσπασμάτων που δεν ταιριάζουν, και με την επιλεκτική ανάγνωση αυτών που θα μπορούσαν να ταιριάζουν με κάποιες προσαρμογές.

Στην Ελλάδα, το αυτό γίνεται με τα κείμενα των Μαρξιστών. Γουστάρεις να φύγουν οι μετανάστες; Μα, το λέει κι ο Μαρξ, να, μα την Παναγία δηλαδή. Θέλεις το σφυροδρέπανό σου αντί σταυρού στην ελληνική σημαία, α λα Τζιμάκος Πανούσης; Το λέει ο Λένιν, και αν δεν το είπε, το εννοούσε ο άνθρωπος στάνταρ. Θέλεις να συμφιλιώσεις τα σοβιέτ με τον πολιτικό πλουραλισμό; Το λέει ο Μπαντιού, αν τον διαβάζεις απ' το τέλος προς τα μπρος. Θέλεις η αριστερά σου να είναι αντικομμουνιστική; Το λέει και η Λούξεμπουργκ αυτό, δεν μπορεί. Πού το λένε, πώς το λένε; Αυτά τα βρίσκουμε στην πορεία, λίγο cut and paste και λίγη δημιουργική διάθεση να υπάρχει και όλα γίνονται, αδερφέ.

Κατά συνέπεια, αν αυτό που βλέπει κανείς στην Αμερική είναι ότι όλοι είναι θρησκευόμενοι αλλά καλύτερα να μην αποπειραθείς να βγάλεις άκρη με ποιον τρόπο κατανοούν την έννοια θρησκεία, αυτό που βλέπει κανείς στην Ελλάδα είναι ένας τόπος τίγκα στους αριστερούς για τους οποίους καλά θα κάνεις να μην προσπαθήσεις να καταλάβεις πώς κατανοούν την έννοια αριστερά. Στην αμερικανική θρησκεία όπως και στην ελληνική πολιτική, ο πελάτης έχει πάντα δίκαιο.