Προυστ ξανά

Κι αυτή ακόμη η αγάπη για μια μουσική φράση φάνηκε για λίγο πως θα μπορούσε να δώσει στον Σουάν μια κάποια δυνατότητα να ξανανιώσει. Από καιρό είχε πάψει να καθοδηγεί τη ζωή του σ’ έναν ιδανικό στόχο, την περιόριζε ν’ αναζητεί καθημερινές ικανοποιήσεις, κι έτσι θεωρούσε, χωρίς ποτέ να θέλει να το αναγνωρίσει ξεκάθαρα. πως αυτή η κατάσταση δε θ’ άλλαζε ως το θάνατό του• και πέρ’ απ’ αυτό, επειδή δε γυρνούσε η σκέψη του σε μεγάλες ιδέες, είχε πάψει να πιστεύει στην πραγματικότητα τους, χωρίς όμως και να μπορεί ν’ αρνηθεί ολότελα αυτή την πραγματικότητα. Έτσι είχε συνηθίσει να καταφεύγει σε σκέψεις χωρίς σημασία, που του επέτρεπαν να μην ασχολείται με την ουσία των πραγμάτων. Κι όπως αναρωτιόταν αν δε θα ‘ταν προτιμότερο να μην πηγαίνει στις κοσμικές συγκεντρώσεις, αλλά ήξερε με βεβαιότητα πως αν δεχόταν μια πρόσκληση, θα ‘πρεπε να παραβρεθεί, και πως αν ύστερα δεν έκανε μια επίσκεψη, θα ‘πρεπε ν’ αφήσει κάρτες, έτσι και στις συζητήσεις που προσπαθούσε να μην εκφράζει ποτέ με πάθος μιαν ενδόμυχη γνώμη για τα πράγματα, αλλά να δίνει υλικές λεπτομέρειες που είχαν τη δικιά τους αξία και του επέτρεπαν να μην δίνει τη δικιά του γνώμη. Προσδιόριζε με απόλυτη ακρίβεια μια συνταγή μαγειρικής, την ημερομηνία της γέννησης ή του θανάτου κάποιου ζωγράφου, την ονομασία των έργων του. Κάποτε, παρ’ όλα αυτά, αφηνόταν και διατύπωνε μια κρίση για ένα έργο, για τον τρόπο αντιμετώπισης της ζωής, αλλ’ έδινε τότε στα λόγια του έναν τόνο ειρωνικό, λες και δεν αποδεχόταν ολότελα αυτά που έλεγε. Όπως σε μερικούς ασθενικούς μια ξαφνική αλλαγή τόπου, μια καινούργια δίαιτα, κάποτε και μια οργανική αλλαγή, αυθόρμητη κι αινιγματική, φαίνεται να φέρνει μια τέτοια υποχώρηση της ασθένειας, που αρχίζουν ν’ αντιμετωπίζουν την ανέλπιστη δυνατότητα να ξεκινήσουν, στα τελευταία τους, μια καινούργια ζωή, έτσι κι ο Σουάν έβρισκε μέσα του, μέσα στην ανάμνηση της φράσης πού ‘χε ακούσει, μέσα σε μερικές σονάτες πού ‘χε ζητήσει να του παίξουν για να δει μήπως θα την ανακάλυπτε σ’ αυτές, έβρισκε την παρουσία μιας απ’ αυτές τις αόρατες πραγματικότητες στις οποίες είχε πάψει να πιστεύει, και στις οποίες, λες και η μουσική είχε πάνω στην ηθική αδιαφορία που τον καταπονούσε μιαν εκλεκτική επίδραση, αισθανόταν πάλι την επιθυμία και σχεδόν τη δύναμη ν’ αφιερώσει τη ζωή του. (...)

Μαρσέλ Προυστ - Αναζητώντας τον Χαμένο Χρόνο - Από τη μεριά του Σουάν Τόμος 2ος, «Ένας Έρωτας του Σουάν»