Ο Γκόγια γνώριζε

«Το σημαντικό σ' έναν πίνακα δεν είναι αυτά που απεικονίζονται σε πρώτο πλάνο, αλλά αυτά που φαντάζεται κανείς να εκτυλίσσονται στο βάθος. Πρέπει να έχεις χρόνο για να καταλάβεις έναν πίνακα, όπως συμβαίνει άλλωστε με τη ζωή». Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε

Ο Γάλλος στρατιώτης κείτεται νεκρός στο κάτω αριστερό μέρος του πίνακα, μόνος, μέσα σε μια λίμνη αίματος. «Του έκοψαν τον λαιμό και τους τένοντες, γι' αυτό μοιάζει με μαριονέτα», σχολιάζει ο Πέρεθ-Ρεβέρτε. «Είναι πραγματικά νεκρός. Ο Γκόγια γνώριζε». Καβάλα στ' άλογο, ο Μαμελούκος κραδαίνει το μαχαίρι του, αλλά είναι τρομοκρατημένος, ξέρει ότι το πλήθος θα τον λυντσάρει, βλέπει άλλωστε έναν άνδρα μπροστά του να έχει ρίξει έναν άλλον Μαμελούκο από τ' άλογο και να τον μαχαιρώνει με μανία. «Κοιτάξτε την τρέλα στα μάτια του: σκοτώνει, εκπληρώνει την πιο αρχαία πράξη της ανθρωπότητας».

Ο Ισπανός συγγραφέας ξέρει για τι πράγμα μιλάει: υπήρξε πολεμικός ανταποκριτής επί είκοσι χρόνια, προτού εγκαταλείψει τη δημοσιογραφία και αφοσιωθεί στο γράψιμο. Ήταν παρών στη Σρεμπρένιτσα, είδε με τα μάτια του «να σκοτώνουν τα παιδιά όπως στη βιβλική εποχή, να στήνουν στον τοίχο όποιον είχε τρίχες στα γεννητικά του όργανα». H φυσιολογική κατάσταση του ανθρώπου είναι ο πόλεμος, λέει στον δημοσιογράφο της «Ελ Παΐς» με τον οποίο επισκέφθηκε το Μουσείο Πράδο για να σχολιάσουν πίνακες που απεικονίζουν μάχες. Αφύσικα είναι τα υπόλοιπα: η ευτυχία, η ζωή, το να μην υποφέρεις. Ζούμε όλοι τα δεκαπέντε λεπτά που προηγούνται της εκτέλεσής μας. Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να διαλέξουμε πώς θα τα ζήσουμε. Αν γνωρίζουμε αυτό που μας περιμένει και αποφασίσουμε να διατρέξουμε αυτά τα μέτρα ελεύθερα, προτού μας βρουν οι σφαίρες, τότε αυτά τα λίγα μέτρα αποκτούν ένα υπέροχο περιεχόμενο. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο.

Το τελευταίο βιβλίο του Πέρεθ-Ρεβέρτε, που κυκλοφόρησε πριν από έναν μήνα στην Ισπανία, λέγεται «Ο ζωγράφος των μαχών». Πρωταγωνιστής είναι ένας φωτογράφος που έχει καλύψει όλους τους πολέμους, έχει γίνει διάσημος κι αποφάσισε να κλειστεί σ' έναν πύργο για να φιλοτεχνήσει τη μάχη των μαχών. Μια μέρα δέχεται την επίσκεψη ενός πρώην στρατιώτη από την Κροατία, που του λέει ότι ήλθε να τον σκοτώσει. Μαζί του θα μιλήσει για ώρες ο ζωγράφος για την τέχνη του, σ' αυτόν θα εκμυστηρευτεί τις αναμνήσεις του και τα μυστικά του. «Οι άνθρωποι που έχουν γνωρίσει τον πόλεμο έχουν κάτι που οι άλλοι δεν το έχουν», λέει ο Ισπανός συγγραφέας. «Ο Γκόγια γνώριζε. Είδε τον πόλεμο. Το αίμα στους πίνακές του είναι πραγματικό αίμα. Τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με τις "Καταστροφές του Πολέμου" του, καμιά φωτογραφία, καμιά τηλεοπτική εικόνα δεν είναι τόσο αποτελεσματική. Ορισμένοι σοκάρονται με αυτά που γίνονται στο Ιράκ, όμως ο Γκόγια τα έχει ζωγραφίσει όλα εδώ και δύο αιώνες. Ο Γκόγια γνώριζε».