Χρόνης Μίσσιος

«Η ζωή μας μια φορά μας δίνεται, άπαξ, που λένε, σα μια μοναδική ευκαιρία. Τουλάχιστον μ’ αυτή την αυτόνομη μορφή της δεν πρόκειται να ξαναϋπάρξουμε ποτέ. Και μεις τι την κάνουμε, ρε, αντί να τη ζήσουμε; Τι την κάνουμε; Τη σέρνουμε από δω κι από κει δολοφονώντας την… Οργανωμένη κοινωνία, οργανωμένες ανθρώπινες σχέσεις. Μα αφού είναι οργανωμένες, πώς είναι σχέσεις; Σχέση σημαίνει συνάντηση, σημαίνει έκπληξη, σημαίνει γέννα συναισθήματος.

Έτσι, μ’ αυτή την κωλοεφεύρεση που τη λένε ρολόι, σμπρώχνουμε τις ώρες και τις μέρες μας σα να μας είναι βάρος, και μας είναι βάρος, γιατί δε ζούμε, κατάλαβες; Όλο κοιτάμε το ρολόι, να φύγει κι αυτή η ώρα, να φύγει κι αυτή η μέρα, να έρθει το αύριο, και πάλι, φτου κι απ’ την αρχή.

Χωρίσαμε τη μέρα σε πτώματα στιγμών, σε σκοτωμένες ώρες που τις θάβουμε μέσα μας, μέσα στις σπηλιές του είναι μας, στις σπηλιές όπου γεννιέται η ελευθερία της επιθυμίας, και τις μπαζώνουμε με όλων των ειδών τα σκατά και τα σκουπίδια που μας πασάρουν σαν «αξίες», σαν «ανάγκες», σαν «ηθική», σαν «πολιτισμό».

Κάναμε το σώμα μας ένα απέραντο νεκροταφείο δολοφονημένων επιθυμιών και προσδοκιών, αφήνουμε τα πιο σημαντικά, τα πιο ουσιαστικά πράγματα, όπως να παίξουμε και να κουβεντιάσουμε με τα παιδιά και τα ζώα, με τα λουλούδια και τα δέντρα, να παίξουμε και να χαρούμε μεταξύ μας, να κάνουμε έρωτα, ν’ απολαύσουμε τη φύση, τις ομορφιές του ανθρώπινου χεριού και του πνεύματος, να κατεβούμε τρυφερά μέσα μας, να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τον διπλανό μας…

Όλα, όλα, τ’ αφήνουμε γι’ αυτό το αύριο που δε θα έρθει ποτέ…

Μόνο όταν ο θάνατος χτυπήσει κάποιο αγαπημένο μας πρόσωπο, πονάμε, γιατί συνήθως σκεφτόμαστε πως θέλαμε να του πούμε τόσα σημαντικά πράγματα, όπως πόσο τον αγαπούσαμε, πόσο σημαντικός ήταν για μας…

Ό­μως τ’ αφήσαμε γι’ αύριο… Για να πάμε πού; Αφού ανατέλλει, δύει ο ήλιος και δεν πάμε πουθενά αλλού, παρά στο θάνατο, και μεις, αντί να κλαίμε το δειλινό γιατί χάθηκε άλλη μια μέρα απ’ τη ζωή μας, χαιρόμαστε.

Ξέρεις γιατί; Γιατί η μέρα μας είναι φορτωμένη με οδύνη, αντί να είναι μια περιπέτεια, μια σύγκρουση με τα όρια της ελευθερίας μας. Την καταντήσαμε έναν καθημερινό, χωρίς καμιά ελπίδα ανάστασης, θάνατο, διότι αυτός είναι ο θάνατος.

Ο άλλος, όταν γεράσουμε σε αρμονία και ελευθερία με τον εαυτό μας, όταν δηλαδή παραμείνουμε εμείς, δεν είναι θάνατος, είναι μετάβαση, είναι διάσπαση σε μύριες άλλες ζωές, στις οποίες, αν εδώ, σε τούτη τη μορφή ζωής είσαι ζωντανός, αν δε δολοφονήσεις την ουσία σου, εκεί θα δώσεις χάρη και ομορφιά, όπως η Μαρία που φούνταρε προχτές από την ταράτσα για να μην πεθάνει.

Ήρθανε να την πάρου­νε, και η Μαρία είπε το όχι με τον πιο αμετάκλητο τρόπο… Πήγαμε στην κηδεία της και κει άκουσα τον παπά να λέει. «Χους εί και εις χουν απελεύσει», και τότε κατάλαβα πως η Μαρία σώθηκε. Του χρόνου, όλα τα στοιχεία της, που τα κράτησε ζωντανά σε τούτη τη μορφή ζωής, θα γίνουν πανσέ­δες, δέντρα, πουλιά, ποτάμια…

Σ’ αυτό τον τόπο όλα τα πράγματα που πάραξε ο άνθρωπος έχουν μιαν αλαφράδα, μια οικειότητα, στοργή και αγάπη για τη ζωή, άλλο πράμα.

Ακόμα κι ο χριστιανισμός, που σε άλλους τόπους, όταν έγινε εξουσία, πέρασε από φωτιά και σίδερο όσους είχαν επιφυλάξεις ή σκάλιζαν τα πράγματα πέρα από «τας αγίας γραφάς», ή δεν παπαγάλιζαν σωστά όσα διακήρυχνε ο κάθε πάπας ή αρχιεπίσκοπος, όπως και η καθοδήγησή μας, άλλωστε-βλέπεις, το νταβατζιλίκι είναι η μοίρα όλων των εξουσιών- εδώ, σε τούτον τον τόπο, παρέμεινε βασικά ανθρώπινος.

Οι άγιοί μας είναι, να πούμε, κάτι ανάμεσα σε φιλαράκια, κουμπάρους και πολιτευτές, τους ζητάμε ρουσφέτια, εκδουλεύσεις, κι άμα δε μας κάνου­νε τη χάρη, τους γαμούμε το κέρατο, που λένε. Είναι, να πούμε, σκιές ζωής. Οι πιο σοβαροί είναι αντίγραφα των πολιτικών μας νταβατζήδων, των βουλευτών, θέλουν λιβάνια, υποταγή και τα ρέστα.

Η μόνη που δεν ασκεί εξουσία είναι η Παναγιά, αυτή η γυναίκα του λαού μας, που δίνει, δίνει, χωρίς να διεκδικεί για τον εαυτό της παρά τη λαχτάρα. Η μάνα που βλέπει το παιδί της να φεύγει σα βέλος μπροστά της, κι αυτή να λαχταράει, να τρομάζει για να καταλάβει αυτό το άγνωστο, το καινούριο που έφερε στον κόσμο, και που είναι ταυτόχρονα σάρκα της και ξένο.

Είναι η πιο τραγική μορφή του ανθρώπινου είδους, γι’ αυτό σ’ όλη την ανθρώπινη ιστορία η εξουσία και η μάνα είναι τα κεντρικά πρόσωπα κάθε τραγωδίας, μόνο που η μάνα είναι ο αποδέκτης του πόνου, ενώ η εξουσία ο φορέας του. Ακόμα κι ο χριστιανισμός απογύμνωσε τη μάνα από κάθε εξουσία".

Ο Χρόνης Μίσσιος διαβάζει Χρόνη Μίσσιο

Η λειτουργία του κόσμου

“Η λειτουργία του κόσμου έπαψε να είναι το απόλυτο μυστήριο που ήταν, οι μοχλοί του κακού βρίσκονται μπροστά στα μάτια… όλων, για τα χέρια που τους χειρίζονται δεν υπάρχουν πια γάντια ικανά να κρύψουν τις κηλίδες του αίματος.

Θα έπρεπε, επομένως, να είναι εύκολο για τον καθένα να επιλέξει ανάμεσα στην πλευρά της αλήθειας και στην πλευρά του ψεύδους, ανάμεσα στον ανθρώπινο σεβασμό και στην ασέβεια προς τον άλλον, ανάμεσα σε αυτούς που είναι με τη ζωή και αυτούς που είναι εναντίον της.

Δυστυχώς, τα πράγματα δε συμβαίνουν πάντα έτσι.

Ο προσωπικός εγωισμός, το βόλεμα, η έλλειψη γενναιοδωρίας, οι μικρές δειλίες της καθημερινότητας, όλα αυτά συνεισφέρουν σε μια ολέθρια μορφή πνευματικής τυφλότητας, να βρισκόμαστε δηλαδή στον κόσμο και να μη βλέπουμε τον κόσμο, ή να βλέπουμε από αυτόν ότι, ανά πάσα στιγμή, τείνει να εξυπηρετεί τα συμφέροντά μας.

Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν μπορούμε να ευχηθούμε παρά να έρθει η συνείδηση και να μας ταρακουνήσει επειγόντως από το μπράτσο και να μας ρωτήσει εξ επαφής: “Πού πας; Τι κάνεις; Ποιος νομίζεις ότι είσαι;”.

Μια εξέγερση ελεύθερων συνειδήσεων θα χρειαζόμασταν. Είναι άραγε εφικτό;”

Ζοζέ Σαραμαγκού - Το τελευταίο τετράδιο / απόσπασμα

Ο αναρχικός των δύο κόσμων

"Η δυστυχία υπάρχει" είπε ο Σεβέκ απλώνοντας τα χέρια του. "Είναι πραγματική. 

Μπορώ να την ονομάζω παρεξήγηση, αλλά δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι δεν υπάρχει ή ότι κάποτε θα πάψει να υπάρχει. 

Η δυστυχία είναι η ανθρώπινη συνθήκη. Όταν έρχεται το ξέρεις· αναγνωρίζεις την αλήθεια της. Φυσικά είναι σωστό να φροντίζουμε τους αρρώστους, να καταπολεμάμε την πείνα και την αδικία, όπως κάνει ο κοινωνικός οργανισμός. 

Αλλά καμιά κοινωνία δεν μπορεί να αλλάξει τη φύση της ύπαρξης. Δεν μπορούμε να εμποδίσουμε την δυστυχία. Αυτόν ή εκείνον τον πόνο, ναι, αλλά όχι τον Πόνο. Μια κοινωνία μπορεί να καταργήσει μόνο την κοινωνική δυστυχία- την άχρηστη δυστυχία. Η υπόλοιπη εξακολουθεί να υπάρχει. Είναι η ρίζα, η πραγματικότητα. Όλοι από μας εδώ θα γνωρίσουμε τη λύπη· αν ζήσουμε πενήντα χρόνια, θα είναι πενήντα χρόνια λύπης. Και στο τέλος θα πεθάνουμε. Με αυτή την συνθήκη γεννιόμαστε.

Φοβάμαι τη ζωή! Υπάρχουν φορές που…που με πιάνει τρόμος. Η ευτυχία φαίνεται φευγαλέα. Κι ωστόσο, αναρωτιέμαι αν όλα αυτά είναι μια παρεξήγηση…αυτό το κυνήγι της ευτυχίας…αυτός ο φόβος του πόνου…Αν αντί να τον φοβάμαι και να τον αποφεύγω…αν μπορούσα να τον διασχίσω…να τον ξεπεράσω…Υπάρχει κάτι πέρα από τον πόνο.

Αυτό που υποφέρει είναι το εγώ, αλλά υπάρχει ένα σημείο όπου το εγώ σταματάει. Δεν ξέρω πως να το πω. Αλλά νομίζω ότι η πραγματικότητα, η αλήθεια που αναγνωρίζω στη δυστυχία κι όχι στην άνεση και στην ευτυχία- ότι η πραγματικότητα του πόνου δεν είναι ο πόνος. Αν μπορέσεις να την ξεπεράσεις. Αν μπορέσεις να την αντέξεις μέχρι το τέλος.

“Πραγματικότητα της ζωής μας είναι η αγάπη, η αλληλεγγύη”, είπε ένα ψηλό κορίτσι με γλυκά μάτια.”Η αγάπη είναι η αληθινή συνθήκη της ανθρώπινης ζωής.”

Ούρσουλα Λε Γκεν - Ο αναρχικός των δύο κόσμων, απόσπασμα

Γουλφ

Όλα κυματίζουν, όλα χορεύουν, όλα είναι ταχύτητα και θρίαμβος.

Γιατί τίποτα δεν είναι μονάχα ένα πράγμα .

Όταν πέφτει το σκοτάδι, βγάζω από πάνω μου αυτό το σώμα που δεν έχει τίποτα να του ζηλέψεις και ενοικώ στους αιώνες.

Την ταχύτητα θέλω, την καυτή και πυρακτωμένη γλώσσα που τρέχει σαν λάβα.

Η καρδιά ποτέ δεν σταματά να ξελογιάζεται.

Δεν είμαστε τόσο απλοί όσο θέλουνε οι φίλοι μας για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Η ευτυχής αλληλουχία των γεγονότων που ακολουθούν το' να τ' άλλο στη ζωή μας. Τάκτακ, τάκτακ, τάκτακ.

Η ζωή μαραίνεται όταν υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούμε να μοιραστούμε.

Τι περίεργο - εμείς που υποφέρουμε τόσο, να προκαλούμε τόσο πόνο στους άλλους.

Οι λέξεις λαξεύουν στο φτερούγισμά τους και χτυπούν το αντικείμενο ίντσες χαμηλότερα.

Βιρτζίνια Γουλφ

Μέντης

Ελάχιστοι θυμούνται πια την υπόθεση Λαμπράκη. Ποιος τον σκότωσε τελικά δεν μάθαμε. Είναι από τα εγκλήματα που θεωρούνται ανεξιχνίαστα, παρ’ όλο που η Αστηνομία και η Χωροφηλακή χάλασαν τον κόσμο να βρουν έστω κι έναν ύποπτο. Μόνο τώρα τελεφτέως, επειδή με τον θάνατο τριών χαλυβουργών ανέκυψε θέμα κεραβνού, δώσαμε εντολές να εξετασθή κι αφτή η υπόθεσις. Κι αν οι έρεβνες αποδείξουν ότι την ημέρα εκείνη στη Θεσσαλονίκη ο κερός ήταν βροχερός, δεν μένει πια καμιά αμφιβολία ότι ο θάνατος του Λαμπράκη στην οδό Σπανδωνή οφείλετο σε αστροπελέκι. Κι όπος καταλαβένεις, δεν μπορούν να μας ζητήσουν εφθύνες επειδή οι αριστεροί κυκλοφορούν χωρίς αλεξικέραβνα. (23/11/1963)

Ο υπουργός Δημοσίας Τάξεως κ. Γκίκας, φοβούμε ότη δεν γνορίζει καλά Ελληνικά κε δι’ αφτό δεν χροματίζει καλός τας λέξεις. Ανεκοίνοσεν ότι “όσοι εταλαιπόρησαν θα ταλαιπορηθούν”. Δηλαδή, τι θα κάνη; Θα μας παρατάξη τους βασανιστάς εις καμίαν στάσιν διά να περιμένουν το λεοφορείον υπό τον ήλιον; Εγώ γνορίζο ότι αφτό θα πη ταλαιπορία. Επίσης ότι και ο επιβάτης που δεν βρίσκει κάθισμα και παραμένει όρθιος καθ’ όλην την διαδρομήν, και αφτός ταλεπορίται. Η σωστή φράσις νομίζο είναι: “Όσοι εβασάνισαν θα βασανισθούν”. Υπάρχουν λεπτέ αποχρόσεις που έχουν μεγάλην σημασίαν. (15/9/1974)

Εκτός από τα τσιγάρα και αι φακαί από 14,50 αναθερμάνθηκαν εις την τιμήν των 22 δραχμών. Μετά από σήντομον πάλην που έκανα με τον εαφτόν Μου, προήλθον εις την σκληράν απόφασιν να κόψω ταις φακαίς. Αφτά τα πράγματα πρέπει να κόπτοντε με το μαχέρη, άλλως γίνοντε πάθος. Κατά την γνόμην Μου, όμος η άφξησις της φακής ήτο επιβεβλημένη εκ των πραγμάτων κε είνε δικεολογημένη διότη η φακή περιέχει σίδηρον κε εφόσον η τιμή του σιδήρου διεθνώς ανήλθεν, δεν επιτρέπετε εις ημάς να ροφώμεν δωρεάν κε προκλητικός τα κέρδη των σιδηροβιομηχάνων εις εποχάς βαρητάτων εισφορών του κλάδου. (23/11/1975)

Μπόστ (Μέντης Μποσταντζόγλου)

Τσβάιχ

 «Για μένα η δόξα και το μεγαλείο του εβραϊκού λαού έγκειται ακριβώς στο ότι είναι ο μοναδικός που διαθέτει μόνο πνευματική πατρίδα, ο ένας λαός στην ιστορία του κόσμου, που επιδιώκει να επιστρέψει στην Αιώνια Ιερουσαλήμ, επιδιώκοντας ταυτόχρονα την επιστροφή στην πραγματική Παλαιστίνη. Για μένα, το μεγαλείο του Εβραϊσμού είναι ότι βρίσκεται πάνω από τα όρια των εθνών, ότι συνδέει και ενώνει τα άλλα έθνη στη δική του ιδέα. Εκείνος επιθυμεί το εβραϊκό έθνος, και εγώ διαβλέπω στον εθνικισμό τον κίνδυνο του διχασμού, της υπεροψίας, του περιορισμού και της ματαιοδοξίας». [...]

«Είμαι απολύτως σαφής και αποφασισμένος: Όσο πιο απειλητική προβάλλει η πραγματοποίηση του ονείρου, του επικίνδυνου ονείρου ενός εβραϊκού κράτους με κανόνια, σημαίες, τάξεις και τάγματα, τόσο περισσότερο αγαπώ την επώδυνη ιδέα της διασποράς. [...] Τί είναι το έθνος, αν όχι κοινή μοίρα; Κοινή πορεία; Η Παλαιστίνη θα είναι ένα τέρμα, το κλείσιμο του κύκλου, το τέλος μιας κίνησης που συγκλόνισε την Ευρώπη και τον κόσμο ολόκληρο. Και σαν επανάληψη θα ήταν μια τραγική απογοήτευση».

«Κατά τη γνώμη μου, η αποστολή του Εβραϊσμού, πολιτικά, είναι να ξεριζώσει τον εθνικοσοσιαλισμό σε όλες τις χώρες, έτσι ώστε να διασφαλίσει την ένωση με το καθαρό πνεύμα. Γι’ αυτό και απορρίπτω τον εβραϊκό εθνικισμό, επειδή είναι υπεροψία και αποκλεισμός.

Μετά από δύο χιλιάδες χρόνια που έχουμε ποτίσει τη γη με το αίμα μας και την έχουμε σπείρει με τις ιδέες μας, δεν μπορούμε να περιοριστούμε ξανά σε μια γωνιά της Αραβίας και να γίνουμε ένα μικρό κλειστό έθνος. Το πνεύμα μας είναι το πνεύμα του κόσμου – είμαστε πολίτες του κόσμου. Γι’ αυτό γίναμε αυτό που είμαστε. Κι αν πρέπει για τούτο να υποφέρουμε, έτσι είναι γραφτό μας… Δεν ωφελεί σε τίποτα να καμαρώνει κανείς ή να ντρέπεται για την εβραϊκότητά του – το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να την αναγνωρίζουμε και να ζούμε όπως είναι η μοίρα μας να ζούμε, χωρίς πατρίδα δηλαδή – με την υψηλότερη έννοια. Γι’ αυτό δεν θεωρώ πως είναι τυχαίο που είμαι διεθνιστής και ειρηνιστής – θα έπρεπε να απαρνηθώ τον εαυτό μου και το αίμα μου για να μην είμαι !

[…] Έχουμε ζήσει τόσο πολλά ! Πολλά έχουν εισβάλει στη ζωή μας και έχουν καταστρέψει για πάντα (ιδίως για εμάς τους Εβραίους) την εσωτερική μας ισορροπία. Είμαστε ζωντανές ανωμαλίες: Γράφουμε και σκεφτόμαστε σε μια γλώσσα που μας την απαγορεύουν, ζούμε σε μια χώρα όπου δεν μας θέλουν, και είμαστε δεμένοι με τη μοίρα ενός τόπου που απλώς μας ανέχεται· Εβραίοι χωρίς τη θρησκευτική πίστη και χωρίς την επιθυμία να είμαστε Εβραίοι· ειρηνιστές που δεν έχουν το δικαίωμα της αντίρρησης, όταν το Θηρίο οπλίζεται και ετοιμάζεται να επιτεθεί – ποιά άλλη γενιά στην ιστορία βρέθηκε ποτέ έρμαιο τέτοιου παραλογισμού;»

Στέφαν Τβάιχ , επίμετρο από το βιβλίο Μενόρα, το θαμμένο κηροπήγιο

Περί βραδύτητας

Γιατί χάθηκε η ηδονή της βραδύτητας; Α, πού είναι οι παλιοί αργόσχολοι; Πού είναι οι φυγόπονοι ήρωες των λαϊκών τραγουδιών, αυτοί οι πλάνητες που χαζεύουν από μύλο σε μύλο και κοιμούνται στο ύπαιθρο; Άραγε χάθηκαν μαζί με τους χωματόδρομους, μαζί με τα λιβάδια και τα ξέφωτα, μαζί με τη φύση; Μια τσέχικη παροιμία δίνει τον ορισμό της γλυκιάς απραξίας τους με μια μεταφορά: κοιτάζουν τα παράθυρα του καλού Θεού. Όποιος κοιτάζει τα παράθυρα του καλού Θεού δεν βαριέται˙ είναι ευτυχής. Στον κόσμο μας η αργία μεταβλήθηκε σε αεργία, που είναι τελείως άλλο πράγμα: ο άεργος είναι στερημένος, βαριέται, αναζητάει μονίμως την κίνηση που του λείπει. […]

απόσπασμα από Μίλαν Κούντερα - Η βραδύτητα

Ένα φάντασμα στη Μηχανή

Το «γνώθι σ’ αυτόν» είναι η πιο σεβαστή και η πιο μαρτυρική εντολή.

«Αυτό το συγκεκριμένο συστατικό του εγώ [η αυτοεπίγνωση] πρέπει να δομηθεί από την εμπειρία», παρατηρεί ο Άντριαν. Αλλά αυτή η δομική διεργασία δεν έχει τέλος.

Η υποκειμενική εμπειρία της ελευθερίας είναι δεδομένη όσο και η αίσθηση του χρώματος ή το συναίσθημα του πόνου. Είναι το συναίσθημα ότι προβαίνω σε μια ούτε υποχρεωτική, ούτε αναπόφευκτη, επιλογή. Φαίνεται σά να ενεργεί από τα έσω προς τα έξω, ξεκινώντας από τον πυρήνα της προσωπικότητας.

Οι μηχανές δεν μπορούνε να γίνουν σαν άνθρωποι, αλλά οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν σα μηχανές.

Επιτρέψτε μου να το επαναλάβω: τα εγκλήματα βίας που γίνονται για εγωϊστικούς, προσωπικούς λόγους, ιστορικά είναι ασήμαντα σε σύγκριση με όσα διαπράχτηκαν ad majorem gloriam, σαν αποτέλεσμα μιας αφοσίωσης ως την αυτοθυσία σε μία σημαία, σ’ έναν αρχηγό, σε μία θρησκευτική πίστη ή σε μία πολιτική πεποίθηση.

Όποιαδήποτε απόπειρα διάγνωσης του πεπρωμένου του ανθρώπου πρέπει να προχωρεί με πολλά και προσεκτικά βήματα. Και κατ’ αρχήν, ας θυμόμαστε ότι όλες οι συγκινήσεις μας αποτελούνται από «ανάμικτα συναισθήματα» στα οποία συμμετέχουν τόσο οι αυτοεπιβεβαιωτικές όσο και οι αυτοϋπερβατικές τάσεις. Αλλά μπορούν ν’ αλληλεπιδρούν με διάφορους τρόπους-μερικούς ευεργετικούς, άλλους καταστρεπτικούς.

Έτσι, τόσο το μεγαλείο όσο και η τραγωδία της ανθρώπινης φύσης πηγάζουνε και τα δύο από τη δύναμη της αυτοϋπερβατικότητας. Είναι μια δύναμη που μπορεί να ζευτεί σε δημιουργικούς ή σε καταστρεπτικούς σκοπούς. Μπορεί να μας μεταμορφώσει σε καλλιτέχνες ή σε φονιάδες, συχνότερα όμως σε φονιάδες.

Πρότεινα πως τις κακοδαιμονίες του ανθρώπου δεν τις προκαλεί η πρωταρχική επιθετικότητα του ατόμου, αλλά η αυτοϋπερβατική ταύτισή του με ομάδες που κοινός τους παρανομαστής είναι η χαμηλή ευφυΐα και ο υψηλός συγκινησιακός χαρακτήρας. Φθάνομε τώρα στο παράλληλο συμπέρασμα οτι η φλέβα της παραίσθησης που διασχίζει την Ιστορία δεν οφείλεται σε ατομικές μορφές παραφροσύνης αλλά στις συλλογικές παραισθήσεις που γεννάνε συστήματα πίστης βασισμένα σε συγκινήσεις. Έχομε δεί ότι η αιτία που κρύβεται πίσω απ’ αυτές τις παθολογικές εκδηλώσεις είναι το σχίσμα ανάμεσα στη λογική και στην πίστη – ή, γενικότερα, ένας ανεπαρκής συντονισμός συγκινησιακών και διαχωριστικών ικανοτήτων του νου. Επόμενο βήμα μας θα είναι να ερευνήσουμε μήπως υπάρχουν ίχνη αυτού του κακού συντονισμού – αυτής της αταξίας μέσα στην ιεραρχία — στην εξέλιξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Ό εγωισμός του κοινωνικού ολόνιου τρέφεται από τον αλτρουισμό των μελών του. Τα πανταχού παρόντα τελετουργικά της ανθρωποθυσίας στην αυγή του πολιτισμού είναι τα πρώτα συμπτώματα του διχασμού λογικής και συγκινησιακών πεποιθήσεων, που δημιουργεί τη φλέβα της παραίσθησης που διατρέχει την Ιστορία.

Ο κύριος όμως κίνδυνος της γλώσσας δεν βρίσκεται στις διασπαστικές, αλλά στις μαγικές, υπνωτιστικές της δυνάμεις που μιλάν στη συγκίνηση· Οι λέξεις μπορούν να χρησιμεύσουν για ν’ αποκρυσταλλώσουν την σκέψη, για να δώσουν άρθρωση και ακρίβεια σε ακαθόριστες εικόνες και συγκεχυμένες διαισθήσεις. Μπορούν επίσης να χρησιμεύσουν για να ορθολογίσουν ανορθολογικούς φόβους και επιθυμίες, για να δώσουν μία χροιά λογικής στις πιο παράλογες προλήψεις, να προσφέρουν το λεξιλόγιο του νέου εγκέφαλου στις φαντασμαγορίες και στις ψευδαισθήσεις του παλαιού. Τέλος, οι λέξεις μπορούν ναι χρησιμεύσουν σαν το εκρηκτικό γέμισμα που βάζει μπροστά τις αλυσσωτές αντιδράσεις της ψυχολογίας της μάζας.

Η γλώσσα μεγάλωσε τη συνοχή μέσα στις ομάδες και όρθωσε τείχη ανάμεσα στις ομάδες. Η ανακάλυψη του θανάτου από τη νόηση, και η απόρριψή του από το ένστικτο έγινε ένα παράδειγμα του διχασμένου νου.

Ένας σταθεροποιητής του νου δεν θα προκαλούσε ούτε ευφορία, ούτε ύπνο, ούτε μεσκαλινικά οράματα, ούτε αταραξία φυτού, στην πραγματικότητα δεν θα είχε σχεδόν κανένα αποτέλεσμα άλλο από την προώθηση του συντονισμού του εγκέφαλου και τον συντονισμό της σκέψης και της συγκίνησης. Με άλλα λόγια, θ’ αποκαθιστούσε την ακεραιότητα της διχασμένης Ιεραρχίας. Η χρήση του θα διαδιδόταν γιατί στους ανθρώπους αρέσει περισσότερο να νιώθουν καλά, παρά άρρωστοι στο σώμα ή στο μυαλό. Θα εξαπλωνόταν όχι με τη βία, αλλά από ένα φωτισμένο ενδιαφέρον για τον εαυτό μας.

Το να μεταχειριστούμε τον νου μας για να γιατρέψουμε τις ίδιες του τις ατέλειες μου φαίνεται σαν μια τίμια και καθαρή προσπάθεια. Σαν τον αναγνώστη, θα προτιμούσα κι’ εγώ να στήριζα τις ελπίδες μου στην ηθική πειθώ με τον λόγο και το παράδειγμα. Άλλα είμαστε μια ψυχικά άρρωστη ράτσα και σαν τέτοια, κουφή στην πειθώ. Το προσπάθησαν από τους προφήτες ως τον Άλμπερτ Σβάιτσερ, και όπως το είπε Σουΐφτ, αποτέλεσμα ήταν «πως έχουμε τόση ακριβώς θρησκεία όση μας φτάνει για να μισούμε, όχι όμως αρκετή για ν’ αγαπάμε αλλήλους». Αυτό ισχύει για όλες τις θρησκείες, αδιάφορα από το αν τις δίδαξε ο Μωϋσής, ο Μάρξ ή ο Μάο Τσε Τούγκ. Και η σπαρακτική κραυγή του Σουίφτ: « Μην πεθάνεις εδώ μέσα στη λύσσα, σαν το φαρμακωμένο ποντίκι μέσα σε μία τρύπα», ακούγεται πιο επιτακτική από ποτέ.

Αυτό που περιμένουμε πάντως απ’ αυτό δεν είναι η αιώνια ζωή ούτε η μεταμόρφωση του βασικού μέταλλου σε χρυσάφι αλλά η μεταμόρφωση του homo maniacus σε homo sapiens. Όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να πάρει τη μοίρα του μέσα στα ίδια τα χέρια του, αυτή η δυνατότητα δεν θάναι πια τόσο μακρινή.

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Άρθουρ Κέσλερ , Ένα φάντασμα στη Μηχανή

Νόαμ Τσόμσκι

 Οι ειδικοί της νομιμοποίησης, αυτοί που εργάζονται για να προσδώσουν νομιμότητα στην όποια πράξη των ανθρώπων της εξουσίας, είναι κυρίως οι προνομιούχες, μορφωμένες ελίτ. Οι δημοσιογράφοι, οι ακαδημαϊκοί, οι δάσκαλοι, οι ειδικοί των δημοσίων σχέσεων, όλη αυτή η κατηγορία ανθρώπων έχει ένα είδος θεσμικού στόχου και αυτός είναι η δημιουργία του συστήματος πειθούς, το οποίο θα διασφαλίσει τον αποτελεσματικό σχεδιασμό της συναίνεσης. Οι πιο εκλεπτυσμένοι απ' αυτούς, το παραδέχονται. Στις ακαδημαϊκές κοινωνικές επιστήμες, για παράδειγμα, αποτελεί παράδοση να εξηγούν την αναγκαιότητα σχεδιασμού της δημοκρατικής συναίνεσης. Υπάρχουν ελάχιστοι επικριτές αυτής της θέσης. Ναι, υπάρχουν κάποιοι: υπάρχει ένας γνωστός κοινωνικός επιστήμονας ονόματι Ρόμπερτ Ντάλ, που επέκρινε αυτή τη θέση και επισήμανε –καθώς είναι κάτι οφθαλμοφανές– ότι αν έχεις ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο αντιμετωπίζεις τις διάφορες επιλογές από μια προνομιούχο θέση και τέτοια είναι η δημοκρατία, τότε αυτή η θέση δεν διαφέρει από τον ολοκληρωτισμό. Πολύ σπάνια όμως το επισημαίνουν αυτό οι άνθρωποι. Είναι ακόμη καλύτερα για το σύστημα αν υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις εδώ και εκεί, διότι αυτό δημιουργεί την ψευδαίσθηση της διαλογικής αντιπαράθεσης ή ελευθερίας. Η ανεξάρτητη σκέψη ενθαρρύνεται στις επιστήμες και αποθαρρύνεται στον τομέα της κατήχησης, την οποία αν την αμφισβητήσεις, αποβάλλεσαι ως ριζοσπάστης ή άχρηστος. Δεν χρειάζεται να λειτουργεί 100%, στην πραγματικότητα, είναι ακόμη καλύτερα για το σύστημα αν υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις εδώ και εκεί, διότι αυτό δημιουργεί την ψευδαίσθηση της διαλογικής αντιπαράθεσης ή ελευθερίας. Όμως, λειτουργεί στον μέγιστο βαθμό. Στα ΜΜΕ είναι εμφανέστερο. Τα ΜΜΕ, τελικά, είναι επιχειρήσεις ενσωματωμένες σε κάποιο από τα μεγάλα συγκροτήματα της χώρας. Οι άνθρωποι που τα κατέχουν και τα διευθύνουν, ανήκουν στην ίδια μικρή ελίτ των ιδιοκτητών και διευθυντών που ελέγχουν την ιδιωτική οικονομία και, συνακόλουθα, το κράτος έτσι, υπάρχει ένας πολύ στενός δεσμός μεταξύ των επιχειρήσεων ΜΜΕ και των διευθυντών και ιδιοκτητών του κράτους. Έχουν τις ίδιες απόψεις, τις ίδιες αντιλήψεις κλπ. Αυτό είναι ένα μείζον θέμα. Έτσι, είναι φυσικό να αντιλαμβάνονται τα γεγονότα, να τα αποσιωπούν, να τα ελέγχουν και να τα διαμορφώνουν σύμφωνα με τα συμφέροντα των ομάδων που εκπροσωπούν, τα συμφέροντα, δηλαδή, της ατομικής ιδιοκτησίας, της οικονομίας - τα οποία είναι και η πραγματική της βάση.

Από το βιβλίο Τα ΜΜΕ Ως Όργανο Κοινωνικού Ελέγχου Και Επιβολής

Κικίτσα

[…] Ακόμα και η πρώτη φορά επανάληψη είναι. «Κι αν όλα έχουν γραφτεί, πρέπει να ξαναγραφτούν από την αρχή. Αλλά πώς; Από κάτω θα φαίνονται οι ουλές» έχει πει η Αρβελέρ.

Το σχολιάζω, γιατί συμβαίνει πράγματι, κάτω από καθετί που επιχειρώ να ξαναγράψω από την αρχή, να φαίνονται καθαρά οι ουλές. Και ανησυχώ μήπως φταίει αποκλειστικά η γραφή που χρησιμοποιώ, μήπως την προμηθεύτηκα από καμιά πλανόδια νοθευμένη μέθοδο και δεν περιέχει τα μεγαλειώδη συστατικά του χρόνου, τα εγκεκριμένα από τον Σοφοκλή:

άπανθ’ ο μακρός καναρίθμητος χρόνος

φύει τ’ άδηλα και φανέντα κρύπτεται*

Ο χρόνος. Μακρύς. Αναρίθμητος και ταχυδακτυλουργός μέγας. Εντυπωσιακό το νούμερο όπου κλείνει τη μόνιμη συνεργάτιδά του, τη φθορά, σ’ ένα ξύλινο μπαούλο. Πειστικά την πριονίζει κάθετα από πάνω έως κάτω, περιμένεις, εύχεσαι να τη δεις κομμένη στα δύο. Αλλά εκείνη βγαίνει σώα, χαμογελαστή υποκλίνεται, την αποθεώνουν τα χειροκροτήματα. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, ο βίος είναι ένα ακούραστο ενθουσιώδες χειροκρότημα σε ό,τι τον πριονίζει, σε ό,τι τον φθείρει.

Ο παρηγορητικός χρόνος. Όταν φεύγει, μας αφήνει το τηλέφωνό του. Απαντάει πάντα η στενογράφος του: η μνήμη. Ποτέ ο ίδιος.

Η μνήμη. Αφανής ψυχοθεραπεύτρια. Διά του υπνωτισμού θεραπεύει από τη νόσο του τελεσίδικου κάθε τελειωμένο, κάθε απώλεια, προκαλώντας έτσι μια περιληπτική προσδοκώμενη Δευτέρα παρουσία τους. Κατακόμβη επίσης η μνήμη, όπου φυλάσσονται ανεκπλήρωτες επιθυμίες, και σαν «σώματα ωραίων νεκρών που δεν εγέρασαν μοιάζουν».

Εκεί κάτω βρέθηκε και το εικόνισμα με το μισοφαγωμένο πρόσωπο της νοσταλγίας, που λένε πως, άμα το πιστέψεις, πικραίνεσαι θαυματουργά.

Ας λέει ο Μάρκος Αυρήλιος: «παν εφήμερον, και ο μνημονεύων και το μνημονευόμενον». Εγώ επιμένω να θυμάμαι, γιατί είμαι ευσυνείδητη. Θέλω να γίνω ένας έντιμος, διακεκριμένος πλαστογράφος της διάρκειας.

Παν εφήμερον. Λήθη επομένως. Μούσα των ενοχών μας. Εγκληματικής απληστίας πλάσμα. Μεθοδεύει τον γρήγορο θάνατο της μνήμης, για να της αρπάξει ό,τι εκείνη κρυφά αποταμιεύει, να το δώσει στην άπορη παραμυθία.

Το επιχείρημα της λήθης για το λυσσαλέο κύρος που συσσωρεύει είναι ότι μ’ αυτό παρασκευάζει γιατρικό που θεραπεύει τις λύπες. Το ίδιο ακριβώς θεραπευτικό προϊόν δηλαδή που διαφημίζει η ανυπαρξία.

* Όλα, μακρύς ο χρόνος κι αναρίθμητος, τ᾽ άδηλα φανερώνει, τα φανερά τα κρύβει (Σοφοκλής, Αίας, μετάφραση Δ. Ν. Μαρωνίτη).

Κική Δημουλά 

Τάδε έφη Βασίλης Ραφαηλίδης

Είμαστε η χώρα των αξιοποιημένων αναξιοτήτων και των αναξιοποίητων αξιών.

Η γεμάτη αίμα και δυστυχία ανθρώπινη Ιστορία μαρτυράει πως δεν είναι αρκετό να γεννηθεί κανείς άνθρωπος. Πρέπει να γίνει άνθρωπος.

Η κοινωνία δεν έχει ανάγκη από φιλανθρωπία. Έχει ανάγκη από ανθρωπισμό.

Πάντα ονειρευόμουν για τον εαυτό μου το ανύπαρκτο επάγγελμα του αναγνώστη.

Ο τσοπάνος κάθεται και σκαλίζει την γκλίτσα του, όχι για να την κάνει σταθερότερη, αλλά ομορφότερη. Τούτο το «περιττό» που προστίθεται στο αναγκαίο, είναι η τέχνη. Όλοι, ακόμα κι οι πρωτόγονοι, θα ‘θελαν τα πράγματα που χρησιμοποιούν, εκτός από χρήσιμα, να είναι και ωραία.

Οι άνθρωποι που αγαπάνε τα βιβλία δεν έχουν πολλές ανάγκες και, κυρίως, δεν έχουν ηλίθιες ανάγκες.

Οι πολιτικοί δε δημιουργούν Ιστορία. Απλώς την υπηρετούν.

Κάθε διαφορά, λοιπόν, ανάμεσα σε φυλές είναι διαφορά ανάμεσα σε συμφέροντα και όχι σε αίματα.

Το θέμα είναι να μην μπεις φυλακή. Όμως, έτσι και μπεις, αισθάνεσαι ελεύθερος. Κανείς δεν μπορεί να σε συλλάβει όταν ήδη σε έχουν συλλάβει και σε έχουν βάλει φυλακή.

Η λογική δεν έχει σχέση με την αισιοδοξία, ούτε με την απαισιοδοξία. Η λογική είναι από τη φύση της σκληρή και κυνική. Και παντελώς άσχετη με την Ηθική. Ποιος σας είπε πως ένας κλέφτης που ξέρει τη δουλειά του κάνει πράξεις παράλογες; Υπάρχει κάτι πιο λογικό από το να μη δουλεύεις κι ωστόσο να μπορείς να τρως;

Χρειάστηκε καιρός για να καταλάβω πως, σε τούτο τον τόπο, όσο πιο βλαξ είσαι τόσο καλύτερος εθνικόφρων γίνεσαι.

Δεν υπάρχει καθαρό χρήμα, παρά μόνο στον καθαρό εγκέφαλο των αφελών.

Δεν λέγεται πόσα χρωστάει η ιστορία στους βλάκες. Σχεδόν τα πάντα – εκτός από τον πολιτισμό. Ποτέ κανείς βλαξ δεν τα κατάφερε να παράγει πολιτισμό.

Ας μάθουμε επιτέλους να λέμε τα πράγματα με τ' όνομά τους και να μην παραποιούμε την ιστορία μας. Ο ελληνικός λαός, στην πλειοψηφία του, αγάπησε το Μεταξά. Όπως και οι Ιταλοί που αγάπησαν το Μουσολίνι, όπως και οι Γερμανοί που αγάπησαν το Χίτλερ, όπως και οι Ισπανοί που αγάπησαν το Φράνκο. Ο φασισμός είναι λαϊκισμός- και κάθε λαϊκισμός είναι φασισμός κατά βάσιν και κατ' ουσίαν.

Ο φασισμός είναι κοινωνικό καθεστώς σπέσιαλ για μικροαστούς. Όχι για αστούς, ούτε για προλετάριους… Ο χάλιας μικροαστός πάντα έχει ανάγκη από έναν σούπερ πατέρα του έθνους, που να τον προστατεύει απ' τους παμφάγους καπιταλιστές, αλλά και από τους κομμουνιστές που απειλούν το όνειρό του για ένα πέρασμα στην "ανώτερη τάξη.

Οι αρχαίοι Έλληνες μεγαλούργησαν χάρη στην ανεκτικότητα τους, απέναντι σε όλους αυτούς που έρχονταν και εγκαθίστανται στις Ελληνικές πόλεις. Που ήταν Ελληνικές γιατί ανάπτυξαν ένα πολιτισμό, που ονομάστηκε Ελληνικός, από τον τόπο όπου εμφανίστηκε και όχι από την ποιότητα της ράτσας των αυτοχθόνων. Η Ελλάδα ήταν πάντα μια χοάνη συγκερασμού, εθνοτήτων και λαοτητων, ένα τέλειο χωνευτήρι λαών και τούτο χάρη στην θέση της, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου εμφανιστήκαν όλοι οι σπουδαίοι πολιτισμοί που συγκεράστηκαν στον Ελληνικό. Πριν κάθε τι, η Ελλάδα είναι μια πολιτιστική παγκόσμια  έννοια. Όχι όμως θεωρία "ανωτέρας φυλής και περιουσίου έθνους.

Η δικτατορία της εκκλησίας είναι απόλυτη, διαρκής και σιωπηλή. Δεν θα απαλλαγούμε ποτέ από αυτήν, παρά να αλλάξει μια νοοτροπία σιγά σιγά ύστερα από 5, 6,10 αιώνες. Η εκκλησία ως ίδρυμα, ποτέ μα ποτέ δεν έπαιξε σοβαρό ρόλο στο έθνος των Ελλήνων. Η εκκλησία, η πίστη του ανθρώπου στον εαυτό του έπαιξε έναν κολοσσιαίο ρόλο. Όταν μιλούμε λοιπόν για τον ρόλο της εκκλησίας στην Ελλάδα, εννοούμε πάντα αυτό τον δεύτερο. Η σχέση του πιστού με την πίστη του. Εθνικοποιήσατε τον Θεό, λέτε ο Θεός των Ελλήνων, αν είναι δυνατόν.

Ήταν μια καλή μητέρα για όλους εμάς του κομμουνιστές του κόσμου όλου, που την αγαπήσαμε, άλλοι από κομματικό καθήκον, άλλοι από ηθική υποχρέωση και άλλοι από κεκτημένη ταχύτητα εξαιτίας της αγάπης μας για τον Μαρξ. Έπρεπε να σκοτώσουμε τη μάνα μας όσο ήταν ακόμη νέα και αναμάρτητη […] Δυστυχώς, τη σκοτώσαμε όταν έγινε 74 ετών και είχε πολύ αμαρτήσει.

Περί βιβλίων

Τα βιβλία είναι καθρέφτες. Βλέπεις μέσα τους μόνο αυτά που ήδη έχεις μέσα σου.

Τα καλύτερα βιβλία είναι εκείνα που μας λένε αυτά που ήδη ξέρουμε.

Το να διαβάζεις χωρίς να στοχάζεσαι είναι σαν να τρως χωρίς να χωνεύεις.

Ένα βιβλίο διαβασμένο από χίλιους διαφορετικούς ανθρώπους είναι χίλια διαφορετικά βιβλία.

Τον Δάντη πάντα θα τον θαυμάζουν όλοι, επειδή ποτέ κανένας δεν τον διαβάζει.

Στην πραγματικότητα, κάθε αναγνώστης είναι, καθώς διαβάζει, αναγνώστης του ίδιου του του εαυτού.

Αν έχεις ένα κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται.

Πάντα φανταζόμουν τον παράδεισο σαν ένα είδος βιβλιοθήκης.

Αυτοί που διαβάζουν έχουν τον κόσμο κι αυτοί που βλέπουν τηλεόραση τον χάνουν.

Τα βιβλία έχουν τους ίδιους εχθρούς με τον άνθρωπο: τη φωτιά, την υγρασία, την ανοησία, το χρόνο και το ίδιο τους το περιεχόμενο.

Διάβαζε για να ζήσεις.

Το πρωτότυπο δεν είναι ποτέ πιστό στη μετάφραση.